به نقل از «جام جم آنلاین»

«تبلیغ» ابزار اصلی مبارزه تمدنی

تاریخ انتشار: ۲۹ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۷۰۸۶۲

از آنجا رسالت اسلام به‌عنوان آخرین و کامل‌ترین دین، دارای یک رسالت جاودانی و جهانی است، تبلیغ و آشنا کردن مردم با احکام و معارف الهى و بشارت و انذار مردم بسیار با اهمیت است. چرا که اسلام دین هدایت است و هدایت را بسیار با ارزش شمرده است و تا زمانی که مردم با اهداف و معارف و آموزه‌های اسلام آشنا نباشند هدایت آنان امکان‌پذیر نیست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به همین اساس نکاتی که رهبر معظم انقلاب  در سال‌های اخیر پیرامون عنصر نقش تبلیغ و تبیین بیان فرمودند را مرور می‌کنیم.   مردم همیشه متعهد و مؤمن به اسلام خورشید اسلام که از مکه طلوع کرد، روش و راه خود را بر اساس تبیین و تبلیغ بنا کرد. نبی مکرم اسلام از هر فرصتی برای رساندن پیام دین استفاده می‌کردند، گاهی در محراب و منبر و مسجد و گاه در میدان رزم و میدان کار و جهاد.  «رساندن پیام به گوش‌ها و به دل‌ها، این در قرآن بارها تکرار شده؛ از قول پیغمبران هم تکرار شده: ما عَلَینا اِلَّا البَلاغُ المُبین؛ از قول خدای متعال خطاب به پیغمبر تکرار شده: فَاِنَّما عَلَیکَ البَلاغ؛ ‌(ازجمله، سوره‌ آل‌عمران، آیه‌ ۲۰) از همین ماده بلاغ، «اَلَّذینَ یبَلِّغُونَ رِسالاتِ اللَهِ وَ یخشَونَهُ وَ لا یخشَونَ اَحَداً اِلَّا ا... (سوره احزاب، بخشی از آیه‌ ۳۹) [هم هست]‌ و آیات متعدد دیگری هم در این زمینه موجود است... . تعبیرات موازی و هم‌معنای با «بلاغ» هم در قرآن الی‌ماشاءا... [هست]: تبلیغ «دعوت» چقدر در قرآن تکرار[شده]... و همین‌طور آیات متعدد دیگری با تعبیر عنوان «دعوت». آیات متعدد فراوان با عنوان «انذار و تبشیر»؛ ترساندن و بشارت دادن. همه‌ اینها دعوت است دیگر، همه‌ اینها تبلیغ است.» (آیه ۱۴۰) در مقابل حرکت تبلیغی و تبیینی پیامبر اعظم این دشمنان نبی‌مکرم اسلام بودند که چون از ابلاغ پیام دین الهی هراسان بودند، به مردم توصیه می‌کردند پنبه در گوش خود بگذارند تا با شنیدن حرف‌های رسول‌خدا تحت تأثیر قرار نگیرند! وقتی این راهکارشان به جایی نرسید و تعدادی با شنیدن پیام وحی به دین اسلام پیوستند، دست به دامن تبلیغات و ترور شخصیت نبی مکرم اسلام شدند که او نعوذبالله ساحر است و با کلام خود سحر می‌کند و بسیاری دیگر از افتراها و تهمت‌پراکنی‌هایی علیه ایشان انجام دادند. اما تحریم‌ها و محدودیت‌های اقتصادی علیه مسلمانان در دوران شعب ابی‌طالب تا آزار و اذیت‌ها و جنگ‌های متعدد علیه امت نوپای اسلامی، هیچ‌کدام نتوانست مسیر تبیین و تبلیغ اسلام را متوقف کند. جریان باطل امروز هم البته در شکل و شمایل و با اسم و عناوین دیگری همچون لیبرال دموکراسی، به‌دنبال آن است تا سخن حق شنیده نشود و با انواع شگردهای روانی و رسانه‌ای درصدد موج‌سازی علیه ارزش‌های دینی و الهی است. زیرا می‌داند همین اعتقاد توحیدی است که انگیزه استکبارستیزی و کنارزدن قدرتمندان زورگوی جهانخوار را در دل مردم نهادینه می‌کند و آنها را به مقاومت علیه مستکبران و استعمارگران دعوت می‌کند. به همین علت است که با تبلیغات مختلف سعی می‌کند در مقابل اسلام ناب محمدی، اسلام انگلیسی و آمریکایی و نسخه‌های بدلی و تحریف‌شده از اسلام را زیبا جلوه دهد! یا اگر نتوانست اعتقاد اسلامی را متزلزل کند بر تضعیف ایمان و امید تأکید کند.  «دشمنان اسلام فهمیده‌اند که از نیروی نظامی کاری ساخته نیست... امروز کار آنها عبارت است از «تزویر، تحریف، دروغگویی، وسوسه‌کردن، خلاف‌واقع‌نمایی، تحقیر ملت‌ها، بدبین‌کردن ملت‌ها به خود، پنهان‌کردن توانایی‌ها و برجستگی‌ها و درخشانی‌های ملت‌ها»؛ امروز اینها تاکتیک است؛ [همه باید] متوجه باشیم و بدانیم ... ما در شناخت حرکت دشمن و تاکتیک دشمن و روش دشمن در دشمنی باید به‌روز باشیم.»۱۳۸۸.۶.۱۲ دشمنان از یک طرف امید مردم را نشانه می‌روند و از سوی دیگر برای استحاله کامل فرهنگی و عادی‌سازی بزرگ‌ترین گناهان نقشه‌های شومی در سر دارند. اما آنچه همیشه نقشه دشمن را نقش بر آب ساخته و تریلیون‌ها دلار آنها را به خاکستر بدل ساخته، عمق دینداری مردم مسلمان و پایبندی آنها به شعائر اسلامی و انقلابی است. مردم متعهد به اسلام و انقلاب هستند چون تا پای جان برای آن هزینه داده‌اند و با خون‌شان این وفاداری را اثبات کرده‌اند. «در مقابل آن [دشمنی‌ها]، بیداری مردم، آگاهی مردم، انگیزه‌ مردم، حضور مردم، دینداری مردم، علاقه‌مندی مردم به مبانی نظام و پایه‌های نظام وجود دارد. اینها حقایقی است که در جمهوری اسلامی وجود دارد و ما پیش‌رفتیم.» ۱۳۸۸.۶.۱۲     رمز بقای اسلام و تعهد مردم به اسلام برکاتی که اسلام از صدر تاکنون داشته، مرهون مجاهدت‌های تبیینی است. سنت هزارساله‌ای که علمای حوزه‌های علمیه در امتداد آن حرکت کرده‌اند و همواره نجات‌بخش و اعتلابخش اسلام بوده است. اگر تبیین و هدایت علما در طول تاریخ نبود، گرد غفلت از یاد خدا و گرفتاری به چرب‌وشیرین دنیا، انسان‌ها را از فطرت توحید‌جو و خداخواه خود دور می‌ساخت و غرق در هواهای دنیوی و بی‌مایه می‌کرد. «حضور مردم در حوادث بزرگ و مهم و اعلان موضعی که می‌کنند مثل راهپیمایی مهم بیست‌ودوم بهمن، بدون این‌که علما و راهنمایان معنوی مردم که مورد اعتماد آنها هستند، دل‌های مردم را به حقایق این انقلاب متوجه کنند، میسر نمی‌شد. نقش علمای دین در هدایت مردم، منحصر نمی‌شود به هدایت در امور فرعی و مسائل شخصی و اینها. مهم‌تر از همه‌ اینها، هدایت مردم است در مسأله عظیم اجتماعی و مسأله‌ حکومت و مسأله‌ نظام اسلامی و وظایفی که مترتب بر این هست در مقابله با حوادث جهانی.» ۱۳۸۸.۶.۱۲ امروز هم اگر خدای ناکرده از تبلیغ معارف و عقاید ناب غفلت شود، ضربه اساسی به پیکره امت اسلامی وارد می‌شود. دشمن در جنگ ترکیبی از طریق ابزارهای مدرن رسانه‌ای خود در حال تهاجم بی‌امان به اعتقادات، ارزش‌ها، ایمان و امید مردم و در یک کلام، استحاله‌ فرهنگی است. «اگر لاسمح‌ا... [خدای‌ناکرده] استحاله‌ فرهنگی پیش بیاید، درست‌کردنش، جبران‌کردنش دیگر کار یک‌ ذره و دو ذره نیست. امام در مواردی مکرر می‌فرمودند که اگر چنین اتفاقی بیفتد، اسلام یک سیلی‌ای خواهد خورد که تا سال‌های متمادی اثرش روی او باقی خواهد ماند؛ قضیه این است. اگر چنانچه ما غفلت بکنیم این پیش می‌آید. اگر غفلت بکنیم، از گناهان بزرگ قبح‌زدایی می‌شود، از کبائر قبح‌زدایی می‌شود، عادی می‌شود.» ۱۴۰۲.۴.۲۱   دشمن را بشناسیم و بشناسانیم مبلغین و اهالی منبر و روحانیت در این میان، نقش کلیدی در آگاهی‌بخشی و هدایت مردم و در یک کلمه «جهاد تبیین» دارند: «دین خدا با این هدف‌ها و امثال این هدف‌ها برای مردم، جز با تبلیغ تحقق پیدا نمی‌کند؛ پس تبلیغ شد مرتبه‌ اول، درجه‌ اول. لذا شما در قرآن می‌بینید روی مسأله‌ تبلیغ تکیه شده.» ۱۴۰۲.۴.۲۱  جهاد تبیینی که از یک‌سو اشاره به ارزش‌ها و عقاید اسلامی دارد و از سوی دیگر عیان‌کننده نقشه‌ها و عداوت‌های دشمنان است: «در مورد شناخت نقشه و راهبرد دشمن، به‌روز باید باشیم؛ همه‌ ما باید به‌روز باشیم ... دشمن وجود دارد، چه ما بخواهیم، چه نخواهیم، چه بفهمیم، چه نفهمیم، دشمن وجود دارد، مشغول کار هم هست.» ۱۴۰۲.۱.۲۹     هیأت، محل جهاد تبیین در پیش بودن ایام محرم، یکی از بهترین فرصت‌های تبلیغی است که طلاب با استفاده از ظرفیت هیأت‌های مذهبی به وعظ، نصیحت، تبیین و تبلیغ بپردازند: « هیأت جای چیست؟ جای جهاد. هیأت،  کانون جهاد است؛ جهاد فی‌سبیل‌ا...، جهاد در راه احیای مکتب اهل‌بیت، مکتب امام حسین، مکتب شهادت. خب ائمه چه جور جهادی می‌کردند؟ ائمه جهاد نظامی که نمی‌کردند؛ جز معدودی ـــ فقط حضرت امیرالمؤمنین، امام حسن‌ مجتبی و حضرت امام‌حسین با شمشیر جنگیدند ـــ بقیه‌ ائمه که با شمشیر نجنگیدند، جهادشان چه بود؟ «جهاد تبیین»... تبیین کنید، روشنگری کنید. هیأت، محل جهاد تبیین است.» ۱۴۰۰.۱۱.۳ منبر هیأت باید امیدآفرین باشد و مبلغ باید مشکلات و شبهات مخاطب خود را بداند و آنها را علاج کند و پاسخ بگوید. در این صورت است که شور و شعور حسینی به جان‌های مردم می‌تابد و همچنان پرقدرت در صحنه خواهند ماند و جنگ تبلیغاتی دشمن خنثی خواهد شد.سخن پایانی این‌که مبلغان با استفاده از ظرفیت ماه محرم و هیأت‌ها می‌توانند به هدایت و روشنگری بپردازند و به‌خصوص نسل نوجوان و جوان را با حقایق دینی آشنا و نقشه‌های دشمن علیه مقدسات را نقش بر آب کنند.  «در بخش‌های مختلف باید مواجهه‌ تبلیغی مناسب با اصحاب فکر، اصحاب هنر، اصحاب قلم، اصحاب بیان بشود لکن اهم از همه، قشر جوان و نوجوان است؛ فردای کشور مال اینهاست، در اختیار اینهاست؛ ایمان‌شان باید محکم باشد، ذهن‌شان باید خالی از شبهه باشد.» ۱۴۰۲.۴.۲۱     مبلغ واقعی باشیم از آنچه که مرور شد  چنین بر می‌آید که هر مکتبی برای بقا و دوام خود و حفظ پیروان نیازمند تبلیغ و در سطحی بالاتر روشنگری دربرابر افکار و عقاید مخالف است. بی‌شک تا زمانی‌که مبانی و اصول به‌درستی تبیین نشوند، نمی‌توان به پیوند میان مکتب و پیروان دل‌بست و به مرور گسست به شالوده و بن‌مایه آن صدمه می‌زند. لذا یکی از مسئولیت‌های بزرگ مبلغان اسلامی، مبارزه با جهل، نادانی، خرافات و بدعت‌ها و بیدار کردن اندیشه‌ها و گسترش هوشیاری اجتماعی در زمینه‌های مختلف است که گاهی فرد یا جمعی گرفتار آن می‌شوند و زمینه را برای سوء استفاده قدرت‌های استکباری و سلطه بر افکار، اعتقادات و فرهنگ جامعه فراهم می‌کنند. در ایام محرم که شاید گردآمدن عموم مردم فضای مناسبی را برای تبلیغ فراهم می‌کند، مبلغان زمان بسیار خوبی برای جهاد تبیین دارند اما باید به این موضوع دقت کنند که لازمه تبلیغ صحیح در درجه اول، فهم عمیق و جامع از دین و نیک فهمی است. در درجه دوم مبلغ باید مخاطب‌شناسی درستی داشته باشد و بداند برای هرمخاطبی چه محتوا و چگونه مطرح کند و در نهایت توجه زمان و مکان تبلیغ است که باید بدان توجه جدی داشت.   نبردی که بود؛ جنگی که هست   «دشمن الان در حال جنگ است؛ جنگ، جنگ نظامی نیست اما جنگ هست، جنگ نرم هست، جنگ‌هایی هست که از جنگ نظامی خطرناک‌تر است.» ۱۳۹۶.۱۰.۶   «امروز میدان رزم میدان رزم قدرت نرم است و قدرت نرم دشمن شبهه‌پراکنی است... اگر دشمن بخواهد دژ مستحکم مردم را از بین ببرد‌، باید در ایمان خدشه کند و این با شبهه‌افکنی به وجود می‌آید.» ۱۴۰۱.۵.۵   «دشمن دنبال این است که بر مغزها تسلط پیدا کند. تسلط بر مغزها برای دشمن خیلی باارزش‌تر از تسلط بر سرزمین‌هاست. اگر مغز یک ملتی را توانستند تصرف کنند، آن ملت سرزمین خودش را دودستی به دشمن تقدیم می‌کند.» ۱۴۰۱.۹.۵   «امروز می‌بینید یکی از مهمترین شگردهای دشمن تزریق ناامیدی است. کجا؟ در مهمترین نقطه‌ وجودی کشور یعنی جوانان.» ۱۴۰۱.۱۰.۲۲ «آن چیزی که ملت را نگه می‌دارد امید است و وحدت؛ اتحاد میان آحاد مردم. بله،‌ سلایق مختلفی وجود دارد، اختلافات نظر در مسائل گوناگون وجود دارد، اما درباره‌ اسلام، درباره‌ نظام، درباره‌ انقلاب، وحدت‌نظر بین مردم هست»۱۴۰۱.۱۰.۲۲    «‌عامل تبلیغات فراگیر؛ تلویزیون‌ها، ماهواره‌ها، فضای مجازی، اینترنت. اینها عواملی است که دشمن همه‌ اینها را [در اغتشاشات اخیر] ردیف کرد.» ۱۴۰۱.۱۰.۲۲   «با تولید فکر نو، فرآوری آنها و تبدیل‌شان به محصولات فاخرِ دارای بسته‌بندی خوب، در این بازار پرمشتری [فکر و محصولات نو در داخل و خارج] فعال شوید.» ۱۴۰۱.۱۰.۲۸    «هر کس در زمینه‌ خدشه‌ به اتحاد ملت حرکتی انجام بدهد برای دشمن کار کرده، در نقشه‌ دشمن کار کرده، در زمین دشمن بازی کرده؛ این را همه توجه داشته باشند!» ۱۴۰۱.۱۰.۲۲   «نگذاریم این وحدت‌نظر از بین برود. به اختلافات کمک نکنیم؛ اختلافات قومی، اختلافات مذهبی، تحریک احساسات یک گروهی علیه یک گروه دیگر.» ۱۴۰۱.۱۰.۲۲

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: تبلیغ مبارزه تمدنی رسالت اسلام جهاد تبیین ۱۴۰۱ ۱۰ ۲۲ تکرار شده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۷۰۸۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

کارنامه و کتابشناسی شهیدمطهری؛ از مشهد و قم تا مبارزه با مارکسیسم

خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و ادب _ الناز رحمت نژاد: ایدئولوژی مارکسیم که بعد از تحقق انقلاب اکتبر روسیه توجه نیروی انقلاب جوان را به خود جلب کرده و به‌عنوان تنها ایدئولوژی انقلابی مطرح بود، در ایران هم به خاطر همسایگی با روسیه تأثیر خود را گذاشت و مبلغان این ایده سعی کردند با شیوه‌های تبلیغاتی و همچنین ایجاد تشکیلات مخفی و در عین‌حال منسجم، اهداف خود را در جهت تغییر جامعه ایران و برقراری نظام سوسیالیستی پیش ببرند.

مارکسیم با هر حرکت سیاسی و مذهبی به شدت مخالفت می‌کرد و اساساً دین را افیون جامعه می‌پنداشت. آنان نه تنها معتقد به جدایی دین از سیاست بودند بلکه با همه توان می‌خواستند دین را از اجتماع ریشه‌کن کنند.

یکی از موفقیت‌های چشمگیری که استاد مرتضی مطهری در برابر مشکلات هجوم فرهنگی مارکسیم داشت این بود که با هوشمندی و تدبر و تیزبینی مسائل را می‌دید و با آنها برخورد می‌کرد و از آن هراسی نداشت، بلکه از آنها استقبال و با آنها مبارزه می‌کرد. او کاملاً با توطئه و دسیسه‌های کمونیست‌ها آشنا بود و می‌دانست که مارکسیت‌ها برای گمراهی مردم و به ویژه جوانان ابتدا شعارهای به ظاهر مردمی می‌دهند و هنگامی که به قدرت رسیدند بر علیه دین وارد صحنه می‌شوند.

همزمان با سالروز شهادت استاد مرتضی مطهری در فرصتی که دست داد به مرور زندگی و فعالیت‌های سیاسی، علمی، فرهنگی و تالیفات این شهید پرداختیم که مشروح آن در ادامه این گزارش می‌آید؛

معرفی اولیه

مرتضی مطهری، مشهور به استاد مطهری، شهید مطهری، متفکر، محقق، عالم، نویسنده، مدرس و یکی از دانشمندان اسلام‌شناس در قرن چهاردهم بود. وی فرزند حاج شیخ محمدحسین مطهری و همسرش سکینه، در ۱۳ بهمن سال ۱۲۹۸ شمسی مطابق با ۱۲ جمادی الاولی ۱۳۳۸ قمری در فریمان به دنیا آمد. پدر استاد، مرحوم حاج شیخ محمدحسین مطهری مردی با تقوا و از شخصیت‌های مورد احترام بود و او را می‌توان اولین معلم در تکوین شخصیت روحی و معنوی استاد دانست.

او شاگرد امام خمینی و علامه طباطبایی بوده که توانست در تمامی رشته‌های معارف اسلامی، صاحب‌نظری ژرف‌اندیش و محققی دقیق و در پاره‌ای از حوزه‌ها همچون فلسفه، فقه و اصول فقه در قله اجتهاد قرار بگیرد. ایشان از اساتید فلسفه و کلام اسلامی و تفسیر قرآن بود و آثار بسیاری هم در موضوعات مختلف نوشته است.

استاد علاوه بر فعالیت‌های علمی، قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران در سیاست نقش بسزایی داشت؛ او از افراد تاثیرگذار و از رهبران فکری انقلاب اسلامی ایران بود. از جمله فعالیت‌های استاد، مبارزه با جریان فکری مارکسیسم، تاسیس حسینیه ارشاد، عضو هیات موتلفه اسلامی و ریاست شورای انقلاب تا روز شهادت را می‌توان نام برد. سالروز شهادت شهید مطهری در ایران به عنوان روز معلم نام‌گذاری شده و این روز با بزرگداشت مقام معلم همراه است.

ورود به حوزه علمیه مشهد و قم

مرتضی مطهری در دوازده سالگی وارد حوزه علمیه مشهد شد. رفته رفته افکاری بلند و سوال‌هایی سرنوشت‌ساز برایش آشکار شد؛ جهان، آفریده کیست؟ خدا، چگونه صفاتی دارد؟ انسان، برای چه آفریده شده است؟ این پرسش‌ها همه فکر او را به خود مشغول ساخته بود. در آن زمان مرتضی آرزو می‌کرد که روزی بتواند در درس میرزا مهدی شهیدی رضوی مدرس فلسفه الهی حاضر شود، اما این آرزو برآورده نشد و آن استاد در سال ۱۳۵۵ قمری درگذشت.

او سال ۱۳۱۶ در زمان حکومت رضاخان راهی حوزه علمیه قم شد. مطهری به دنبال یافتن گنج علم و فضیلت، با شور و علاقه‌ای وصف نشدنی، به تلاش و فعالیت پرداخت. پشتکار و کثرت مطالعه او همه اهل علم را در مدرسه فیضیه شگفت‌زده کرد. امام خمینی درس اخلاق تشکیل داد و به انسان‌سازی پرداخت. مطهری به زیارت آن استاد آمد و از او سیراب شد. این درس در حقیقت درس معارف و سیر و سلوک بود، نه اخلاق به مفهوم علمی آن. درس «یافتن» و «رسیدن» بود نه فقط «دانستن» و «آموختن». مرتضی از سویی، غرق در مطالعه و تحصیل و تدریس و از سویی دیگر یکی از مهم‌ترین کارهایش و بلکه عالی‌ترین و مهم‌ترین فعالیتش، راز و نیاز و مناجات نیمه شب و اشک سحر بود.

اساتید

مطهری نزد آیت‌الله صدوقی، کتاب «مطول» را یاد گرفت و در محضر آیت‌الله مرعشی نجفی، «شرح لمعه» را آموخت. او هم‌چنین از استادانی بزرگ همانند آیات سید صدرالدین صدر، سید محمدرضا گلپایگانی، سید احمد خوانساری، سید محمدتقی خوانساری، سید محمد حجت کوه کمری، سید محمد محقق یزدی معروف به داماد انگجی و میرزا مهدی آشتیانی در علوم گوناگون بهره‌مند شد.

دیدار با عالم ربانی حاج میرزا علی آقا شیرازی اصفهانی، مرتضی را وارد دنیایی جدید کرد. حاج میرزا علی آقا با نهج البلاغه زندگی می‌کرد، با آن تنفس می‌کرد و روحش با این کتاب همدم و جمله‌های گرانقدر آن، ورد زبانش بود. و مهم‌تر آن‌که به هر آن‌چه می‌دانست عمل می‌کرد.

مطهری، تحصیل رسمی علوم عقلی و فلسفی را در سال ۱۳۲۳ آغاز کرد. او بحث حکمت از «شرح منظومه» حکیم سبزواری و مبحث نفس از «اسفار اربعه» صدرالمتالهین شیرازی را در محضر امام خمینی آموخت. وی بعد از ورود آیت الله بروجردی به قم، در درس فقه و اصول ایشان شرکت کرد و از بحث‌های مجتهدپرور او بهره‌مند شد. مطهری پیش از رسیدن به مرحله اجتهاد، از آیت‌الله بروجردی تقلید می‌کرد. ایشان، درس اصول فقه را از مباحث عقلیه به‌طور خصوصی از حضرت امام خمینی فرا گرفت و راز و رمز اجتهاد را از ایشان آموخت.

در سال ۱۳۲۹ استاد مطهری در محضر درس استاد علامه سید محمدحسین طباطبایی حاضر شد و مبحث الهیات از کتاب شفا تالیف ابوعلی سینا را از آن حکیم بزرگ یادگرفت. علامه طباطبایی، درس دیگری غیر از الهیات شفا در فلسفه شروع کرده بود که در شب‌های پنج‌شنبه و جمعه تشکیل می‌شد. این درس خصوصی بود و در آن جمعی از فاضلان حوزه علمیه قم، از جمله آیت‌الله دکتر بهشتی، امام موسی صدر، استاد مطهری، دکتر احمد احمدی شرکت می‌کردند.

ثمره این مجمع علمی بزرگ، شاهکاری جهانی در کلام و فلسفه به نام کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» است. سهم مطهری در آفرینش این اثر پربار و ماندگار، اگر بیشتر از علامه طباطبایی نباشد، بدون شک، کمتر نیست. استاد مطهری، هم‌چنین در دوره تحصیل هم‌فکر و یار و یاور سازمان انقلابی و اسلامی فداییان اسلام بود. این حزب سیاسی اسلامی که در سال ۱۳۲۴ از سوی روحانی مبارز سید مجتبی نواب صفوی تشکیل شد نقش مؤثری در مبارزه با ستمگران و استبداد داشت.

تهران؛ تدریس در مدرسه مروی و دانشگاه تهران

مرتضی مطهری، علاوه بر مباحثه دروس اصولی، فقهی و فلسفی، خود در حوزه تدریس داشت. او کتاب‌های مطول در علم معانی، بیان و بدیع، شرح مطالع در علم منطق، کشف المرا در علم کلام و عقاید، رسائل و کفایه در علم اصول فقه، مکاسب در فقه، شرح منظومه و اسفار در فلسفه را تدریس کرد.

استاد مطهری در سال ۱۳۳۱ با دختر آیت‌ الله روحانی (ره) ازدواج کرد و در همان سال در حالی که به تدریس مشهور بود به تهران هجرت کرد. علت این هجرت را برخی تنگدستی شمرده‌اند، اما سببش هرچه بود، باید آن را لطف خفی الهی شمرد زیرا حضور مطهری در تهران و در جمع دانشگاهیان و روشنفکران، سراسر خیر و برکت و مایه تربیت و هدایت شد.

مطهری از ابتدای ورود به تهران، به سازندگی پرداخت. او در مدرسه مروی، آموزش فلسفه اسلامی را به شکل تطبیقی و مقایسه‌ای برای جویندگان حکمت و حقیقت، آغاز کرد. سخنرانی‌های روشنگر و مفید استاد، همزمان با تدریس در مدرسه مروی، در تهران آغاز شد. او توجه بسیاری به حل شبهات و پاسخگویی به سوال‌های موجود درباره معارف اسلامی داشت و با مطالعه، تحقیق، دقت، تلاش و اخلاص در این راه موفق شد.

در سال ۱۳۳۳ استاد مطهری تدریس در دانشگاه تهران را شروع کرد. استاد در دانشکده معقول و منقول الهیات و معارف اسلامی آن دانشگاه بیش از بیست سال به مبارزه عالمانه با جهل، مادی‌گری و غربزدگی پرداخت. رفتار ایشان با دانشجو به قدری صمیمی بود که دانشجو به استاد عشق می‌ورزید و مرید او بود. وی در آن دانشکده، دوره‌های لیسانس و دکترا، کلیات علوم اسلامی،منطق، فلسفه، کلام، عرفان، اصول فقه، فقه و حکمت عملی، فلسفه شرح منظومه، الهیات شفا، مقاصد الفلاسفه غزالی، تاریخ فلسفه، تاریخ مجادلات اسلامی و روابط فلسفه و عرفان را تدریس می‌کرد.

استاد مطهری بنا به توصیه امام خمینی(ره) از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷، هفته‌ای دو روز به قم می‌رفتند و در حوزه علمیه، دروس مهمی مانند شناخت، اصل غایت، فلسفه هگل، معارف قرآن، مارکس و مارکسیسم، منظومه، نجات و اسفار تدریس می‌کردند. استاد به حکم وظیفه شرعی از تهران به قم می‌رفتند تا تدریس کنند در حالی که در تهران، استادان با سابقه دانشگاه، با تقاضای بسیار در کلاس درس ایشان شرکت می‌کردند.

فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی

استاد مطهری در زمینه‌های مختلفی فعالیت داشت. گوشه‌ای از فعالیت‌های سیاسی،اجتماعی و خدمات فرهنگی استاد عبارتند از: نقطه ارتباطی جامعه با امام راحل در دوران تبعید امام، عضویت در جامعه روحانیت تهران و پیشبرد اهداف این نهاد روحانی در انقلاب، مسؤولیت شورای انقلاب پس از مهاجرت امام خمینی (ره) به پاریس، یار نزدیک امام پس از بازگشت امام از تبعید و مبارزه با مکاتب الحادی و مادی.

مبارزه با مارکسیم

ایدئولوژی مارکسیم که بعد از تحقق انقلاب اکتبر روسیه توجه نیروی انقلاب جوان را به خود جلب کرده و به‌عنوان تنها ایدئولوژی انقلابی مطرح بود، در ایران هم بخاطر همسایگی با روسیه تاثیر خود را گذاشت و مبلغان این ایده سعی کردند با شیوه‌های تبلیغاتی و همچنین ایجاد تشکیلات مخفی و در عین‌حال منسجم، اهداف خود را در جهت تغییر جامعه ایران و برقراری نظام سوسیالیستی پیش ببرند.

مارکسیم با هر حرکت سیاسی، مذهبی به شدت مخالفت می‌کرد و اساسا دین را افیون جامعه می‌پنداشت. آنان نه تنها معتقد به جدایی دین از سیاست بودند بلکه با همه توان می‌خواستند دین را از اجتماع ریشه‌کن کنند.

یکی از موفقیت‌های چشمگیری که استاد مطهری در برابر مشکلات هجوم فرهنگی مارکسیتی داشت این بود که با هوشمندی و تدبر و تیزبینی مسائل را می‌دید و با آنها برخورد می‌کرد و از آن هراسی نداشت، بلکه از آنها استقبال و با آنها مبارزه می‌کرد. او کاملا با توطئه و دسیسه‌های کمونیست‌ها آشنا بود و می‌دانست که مارکسیت‌ها برای گمراهی مردم و به ویژه جوانان ابتدا شعارهای به ظاهر مردمی می‌دهند و هنگامی که به قدرت رسیدند بر علیه دین وارد صحنه می‌شوند.

فعالیت علمی؛ نشریه مکتب تشیع تا تدوین داستان راستان

شهید مطهری بعد از حدود سی سال بهره‌گیری از قرآن و عترت، قدم در سنگر نویسندگی گذاشت و سلاح قلم را به دست گرفت و مرزبان اسلام شد. این مرزبان، فقط به حل مشکلات و پاسخگویی به سؤال‌های موجود درباره مسائل اسلامی می‌اندیشید و هدف نوشته‌هایش همان بود.

او معتقد بود دین اسلام یک دین ناشناخته است. حقایق این دین به‌طور تدریجی در نظر مردم واژگونه شده است و علت اساسی گریز گروهی از مردم، آموزش‌های غلطی است که به نام اسلام داده می‌شود. این دین مقدس بیش از هر چیز، از طرف برخی از کسانی که مدعی حمایت از آن هستند ضربه و صدمه می‌بیند.

در سال ۱۳۳۶ توسط جمعی از دانشمندان حوزه علمیه قم، نشریه مکتب تشیع شروع به فعالیت کرد. استاد مطهری هم با این مجله، همکاری علمی و ارشادی داشت. مقالات استاد مطهری از جمله اصالت روح، قرآن و مسأله‌ای از حیات، توحید و تکامل و حق عقل در اجتهاد در نشریه مکتب تشیع منتشر شد.

سخنران جلسات انجمن اسلامی پزشکان

بعد از تاسیس انجمن اسلامی پزشکان استاد مطهری یکی از مهم‌ترین سخنرانان جلسات این انجمن بود. ایشان در سخنرانی‌هایش، موضوعات حساس و سرنوشت‌سازی مانند توحید، نبوت، معاد، مسأله حجاب، بردگی در نگاه اسلام، صلح امام حسن (علیه‌السلام)، امام صادق (علیه‌السلام) و مساله خلافت، مساله ولایت‌عهدی امام رضا (علیه السلام)، تربیت اسلامی، فطرت، ربا، بانک، بیمه را مورد بررسی قرار داد و آثاری ارزشمند به یادگار گذاشت.

تدوین داستان راستان

طرح تدوین داستان راستان از سوی یکی از موسسات علمی به آیت‌الله مطهری پیشنهاد شد. این کار چون از منظر استاد پسندیده و مفید بود، آن را انجام داد. او در زمانی شروع به داستان‌نویسی کرد که استادی مشهور در دانشگاه بود و از شخصیت‌ها و عالمان مهم مذهبی در کشور شمرده می‌شد. جلد اول داستان راستان در سال ۱۳۳۹ و جلد دوم در سال ۱۳۴۳ چاپ و منتشر و با توجه و استقبال کم‌نظیر مردم مواجه شد.

تاسیس حسینیه ارشاد

استاد مطهری سال‌ها بود که آرزوی تاسیس موسسه‌ای علمی فرهنگی را داشت تا بتواند جوابگوی نیازهای فکری جامعه باشد و به نشر و تبلیغ معارف عالی اسلامی بپردازد. سرانجام در سال ۱۳۴۶ به کمک چند تن از دوستانش، از جمله آقای محمد همایون، حجت الاسلام سید علی شاهچراغی، موسسه حسینیه ارشاد را تاسیس کرد. بعد از تاسیس حسینیه ارشاد، به کار این موسسه دل بست و با شور و حرارت و آگاهی و درایت به همکاری و برنامه‌ریزی پرداخت. او دانشمندان بسیاری را به آنجا دعوت می‌کرد تا سخنرانی کنند و خود نیز یکی از موفق‌ترین سخنرانان آن بود.

تالیف علل گرایش به مادی گری

کتاب علل گرایش به مادی گری که تکمیل شده دو سخنرانی استاد مطهری در سال‌های ۴۸ و ۴۹ در دانشسرای عالی است در سال ۱۳۵۰ منتشر شد. استاد این اثر کارآمد را در زمانی تالیف کرد که در میان نسل جوان، گرایشی به مکاتب مادی و از جمله مارکسیسم مشاهده می‌شد. سران سازمان منافقین هم در حال گرایش به مارکسیسم بودند که سرانجام مارکسیست شدند و به‌طور رسمی این تغییر ایدئولوژی را اعلام کردند. استاد در این کتاب به بررسی نقش کلیسا، مفاهیم فلسفی، اجتماعی و سیاسی در گرایش به مادی گری پرداخته است و علل لغزش‌ها و انحراف‌ها را در این زمینه روشن می‌سازد.

تالیف مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی

آخرین اثر قلمی استاد مطهری، کتاب «مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی» است این کتاب در سال‌های ۵۶ و ۵۷ به رشته تحریر در آمد. آن استاد عالی‌قدر انحرافات فراوانی در نشریات برخی گروه‌های به ظاهر اسلامی و آثار بعضی روشنفکران مسلمان درباره جهان‌بینی اسلامی مشاهده می‌کرد. به همین دلیل و برای جلوگیری از التقاط، و از همه مهم‌تر برای روشن کردن نظر اسلام، این اثر را نوشت و در آن بسیاری از اشتباهات فکری روشنفکران را آشکار ساخت. در این کتاب، مواضع و جهان‌بینی بعضی از گروهک‌ها مانند منافقین مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.

تدوین ماتریالیسم در ایران

کتاب «علل گرایش به مادی گری» که در سال ۱۳۵۰ منتشر شده بود مورد استقبال مردم قرار گرفت، به‌طوری که در سال ۱۳۵۷ به چاپ هشتم رسید و استاد مقدمه‌ای تحت عنوان «ماتریالیسم در ایران» به آن اضافه کرد. استاد مطهری در این مقدمه به افشا و نقد شیوه‌های جدید تبلیغ ماتریالیسم در ایران می‌پردازد و این بحث را در دو بخش تحریف شخصیت‌ها و تحریف آیات قرآن ارایه می کند.

در این مقدمه سودمند بود که آراء برخی از گروهک‌ها، از جمله گروهک فرقان مورد نقد و بررسی قرار گرفت و پوچی و سستی آن آشکار شد. بعد از انتشار این مقدمه، گروهک فرقان اطلاعیه‌ای منتشر کرد. در این اطلاعیه آمده است: « هر کس که در مسیر افکار ما قرار گیرد، به طریق انقلابی پاسخ او را می‌دهیم.» استاد مطهری در پاسخ به این اطلاعیه گفت:« اگر قرار باشد که انسان از دنیا برود، چه بهتر که در راه اصلاح عقاید و دفاع از اسلام باشد، و من در این راه کوچک‌ترین تردیدی ندارم.»

فهرست آثار استاد مرتضی مطهری

استاد مطهری، آثار بسیاری نوشته اند که نام این آثار را می خوانیم؛

آثار منتشر شده استاد بیش از ۵۰ کتاب است که برخی از مهم‌ترین آن عبارتند از:

مقدمه‌ای بر جهان‌بینی اسلامی؛

آشنایی با قرآن؛

اسلام و مقتضیات زمان؛

انسان کامل؛

پیرامون انقلاب اسلامی؛

پیرامون جمهوری اسلامی؛

تعلیم و تربیت در اسلام؛

توحید؛

نبوت؛

معاد؛

حماسه حسینی؛

خدمات متقابل اسلام و ایران؛

عدل الهی؛

داستان راستان؛

سیری در نهج البلاغه؛

سیری در سیره نبوی؛

سیری در سیره ائمه اطهار (علیهم‌السلام)؛

شرح مبسوط منظومه؛

علل گرایش مادّیگری؛

فطرت؛

فلسفه اخلاق؛

فلسفه تاریخ؛

گفتارهای معنوی؛

مسأله حجاب؛

نظام حقوق زن در اسلام؛

قیام و انقلاب مهدی (عج)

برخی از آثار منتشر نشده استاد عبارتند از:
شرح منظومه (به زبان عربی به قلم حجة‌الاسلام شیخ محمدتقی شریعتمداری)

آشنایی با قرآن (جلدهای ۵ تا ۱۵)؛ فلسفه تاریخ (جلدهای ۲ تا ۴)

مسأله بردگی در اسلام

پانزده گفتار

توکل و رضا

انسان‌شناسی
حاشیه بر تفسیر المیزان

حمله محمدرضا پهلوی و دستگیری استاد

یکی از عالمانی که در هدایت و راهنمایی مردم در قیام ۱۵ خرداد نقش اساسی و سازنده داشت، استاد مطهری بود. او در سخنرانی آتشین و انقلابی خود در شب عاشورا خطاب به روحانیت گفت: «باید واقعیت را بگویید و در مقابل همه نوع حادثه و گرفتاری بایستید.» بعد خطبه امام حسین (علیه‌السلام) ( ... مَن رأی سُلطاناً جائِراً ...) را مطرح کرد و به‌طور صریح و قاطع به محمدرضا پهلوی حمله کرد. به دنبال این سخنرانی حسینی بود که استاد مطهری دستگیر و زندانی شد. این حبس، حدود دو ماه به طول انجامید.

استاد مطهری یکی از اعضای شورای رهبری حزب سیاسی اسلامی و نظامی هیأت‌های مؤتلفه اسلامی بود. او در جمع آنان، مباحث سودمندی در خصوص انسان و سرنوشت سخنرانی کرد. بعد از تبعید امام خمینی(ره)، مهم‌ترین عکس‌العمل اسلامی در برابر این ظلم بزرگ، ترور حسنعلی منصور نخست وزیر وقت بود که به دست قهرمانان هیأت‌های مؤتلفه اسلامی انجام شد و ارشاد و تأیید استاد مطهری بود که این اقدام را به ثمر رساند.

آیت‌الله مطهری بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، برای تثبیت حکومت اسلامی، فعالیت‌های بسیار ارزنده و سرنوشت‌سازی انجام داد. از آن جمله ایشان مهم‌ترین و مورد اعتمادترین مشاور امام راحل بود و نظرشان درباره معرفی افراد برای مسؤولیت‌های مختلف، پذیرفته می‌شد.

شهادت

بعضی از اعضای شورای انقلاب در شب یازدهم اردیبهشت ۱۳۵۸ جلسه‌ای را درباره مسایل جاری مملکت در منزل دکتر سحابی تشکیل دادند که تا ساعت ۱۰:۰۵ شب ادامه داشت. استاد مطهری در پایان جلسه از منزل سحابی خارج شد تا به طرف اتومبیل دوستش برود. وقتی که به اول کوچه رسید شخصی از پشت سر ایشان را به نام صدا زد. وقتی استاد سرش را به پشت برگرداند توسط او ترور شد. این شخص، یکی از اعضا گروه منحرف فرقان به نام محمدعلی بصیری بود. پس از تیراندازی، استاد را به بیمارستان طرفه بردند، ولی معالجه اطبا و پزشکان اثر نداشت و سرانجام به شهادت رسید.

پیکر استاد در صبح روز پنج‌شنبه ۱۳ اردیبهشت در میان جمعیتی انبوه از دانشگاه تهران تشییع و به قم منتقل شده و در مسجد بالا سر مرقد مطهر حضرت معصومه (سلام‌الله‌علیها) نزدیک قبر آیات عظام حائری، صدر، خوانساری، دفن شد.

پیام امام راحل

«گرچه انقلاب اسلامی ایران به رغم بدخواهان و ماجراجویان به خواست و توفیق خداوند به پیروزی رسید، لکن بر ملت و به حوزه‌های اسلامی و علمی خسارت‌های جبران‌ناپذیر نیز به دست منافقین ضد انقلاب واقع شد. همچون ترور خائنانه مرحوم دانشمند و اسلام‌شناس عظیم‌الشان آقا، حاج شیخ مرتضی مطهری (رحمة‌الله‌علیه). آنچه باید عرض کنم درباره او این است که او خدمت‌های ارزشمندی به اسلام و علم نمود و موجب تاسف بسیار است که دست خیانتکار این درخت ثمر بخش را از حوزه‌های علمی و اسلامی گرفت و همگان را از ثمرات ارجمند آن محروم نمود. مطهری فرزندی عزیز برای من و پشتوانه‌ای محکم برای حوزه‌های دینی و علمی و خدمتگزاری سودمند برای اسلام و ملت و کشور بود. خدایش رحمت کند.»

کد خبر 6088411 الناز رحمت نژاد